Zgodnie z art. 25a 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku (zwanej dalej „Ustawą”) do oferty wykonawca dołącza aktualne na dzień składania ofert oświadczenie w zakresie wskazanym przez Zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Informacje zawarte w oświadczeniu stanowią wstępne potwierdzenie, że wykonawca nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postępowaniu.
Z kolei zgodnie z ust. 2 art. 25a Ustawy jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Ustawy, oświadczenie, o którym mowa w ust. 1, wykonawca składa w formie jednolitego dokumentu (tzw. „JEDZ”).
W przypadku wspólnego ubiegania się o zamówienie przez wykonawców, jednolity dokument lub oświadczenie składa każdy z wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie.
W związku z powyższymi uregulowaniami pojawia się pytanie, czy w przypadku postępowań o wartości równej lub przekraczającej tzw. „progi unijne” Zamawiający oprócz jednolitego dokumentu może żądać również innych dokumentów i oświadczeń, wskazanych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w postępowaniu o udzielenie zamówienia (zwanym dalej „Rozporządzeniem”)?
Jak stanowi obecnie art. 26 ust. 1 Ustawy Zamawiający przed udzieleniem zamówienia, którego wartość jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, wzywa wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia w wyznaczonym, nie krótszym niż 10 dni, terminie aktualnych na dzień złożenia oświadczeń lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1 Ustawy.
Brzmienie tego przepisu sugeruje zatem, iż Zamawiający musi żądać od wykonawców oświadczeń i dokumentów wskazanych w Rozporządzeniu, potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu oraz potwierdzających brak podstaw do wykluczenia, takich jak np.: wykaz usług, robót, dostaw, odpowiednie zaświadczenia.
Z kolei jednak na podstawie § 2 ust. 7 Rozporządzenia – jeżeli treść informacji przekazanych przez wykonawcę w jednolitym europejskim dokumencie zamówienia, o którym mowa w art. 10a ust. 1 Ustawy, odpowiada zakresowi informacji, których Zamawiający wymaga poprzez żądanie dokumentów, w szczególności o których mowa w § 2 ust. 2 pkt 2 i ust. 4, Zamawiający może odstąpić od żądania tych dokumentów od wykonawcy. W takim przypadku dowodem spełniania przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu oraz braku podstaw wykluczenia są odpowiednie informacje przekazane przez wykonawcę lub odpowiednio przez podmioty, na których zdolnościach lub sytuacji wykonawca polega na zasadach określonych w art. 22a ustawy, w jednolitym europejskim dokumencie zamówienia.
Biorąc pod uwagę powyższe uregulowania, zasadny wydaje się wniosek, że faktycznie w pierwszej kolejności Zamawiający powinien ustalić, czy jednolity dokument zawiera wszelkie niezbędne informacje, które służą do oceny, czy wykonawca (lub podmiot udostępniający potencjał) spełnia określone przez Zamawiającego warunki udziału w postępowaniu oraz czy nie podlega wykluczeniu. Jeżeli żądane informacje zawarte są w jednolitym dokumencie, wówczas Zamawiający nie ma podstawy do ponownego badania tych okoliczności na podstawie innych oświadczeń (np. wykazu usług, robót budowlanych, dostaw, czy oświadczenia dotyczące braku podstaw do wykluczenia). Co prawda cytowany fragment Rozporządzenia wskazuje, iż żądanie dodatkowych dokumentów (poza jednolitym dokumentem) jest uprawnieniem Zamawiającego, ale żądanie przez niego takich samych informacji tylko wskazywanych w różnych formach (w formie jednolitego dokumentu lub odpowiednich oświadczeń wskazanych w Rozporządzeniu) stanowi naruszenie zasady, zgodnie z którą Zamawiający żąda wyłącznie dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia postępowania.
Wspomnieć również należy, iż znowelizowane Rozporządzenie dopuszcza przedkładanie przez wykonawcę (lub podmiot trzeci) różnych oświadczeń, nie tylko zaświadczeń / dokumentów, potwierdzających brak podstaw do wykluczenia.
Inaczej sytuacja wyglądać będzie, jeżeli w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia Zamawiający żąda przedłożenia zaświadczeń (np. zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego, Urzędu Skarbowego, czy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych), czy dokumentów nie stanowiących oświadczenia wykonawcy. W tym przypadku bowiem brak jest podstawy prawnej do uznania, że oświadczenia wykonawcy zawarte w jednolitym dokumencie zastępują żądane zaświadczenia / dokumenty, które nie są wystawiane przez wykonawcę. To oznaczałoby, że obowiązkiem wykonawcy jest przedłożenie, poza jednolitym dokumentem, również tych dokumentów, wymaganych przez Zamawiającego.
Powyższą interpretację potwierdza fakt, iż zgodnie z cytowanym powyżej § 2 ust. 7 Rozporządzenia – w szczególności Zamawiający będzie mógł odstąpić w szczególności od żądania dokumentów wskazanych w § 2 ust. 2 pkt. 2 i ust. 4 Rozporządzenia, czyli dokumentów takich jak: oświadczenie wykonawcy o rocznym obrocie wykonawcy lub o obrocie wykonawcy w obszarze objętym zamówieniem, wykaz robót, usług, dostaw, wykaz narzędzie, opis urządzeń, wykaz systemów zarządzania łańcuchem dostaw, wykaz środków zarządzania środowiskowego, oświadczenie o wyrażeniu zgody na przeprowadzenie kontroli zdolności produkcyjnych lub zdolności technicznych wykonawcy, oświadczenie na temat wielkości średniego rocznego zatrudnienia u wykonawcy oraz liczebności kadry kierowniczej, oświadczenie na temat wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wykonawcy lub kadry kierowniczej wykonawcy, czy wykaz osób.
Jak wynika z powyższego, Zamawiający powinien przy ocenie spełniania warunków oraz braku podstaw do wykluczenia oprzeć się do oświadczeniach wykonawcy, które mogą być de facto złożone w jakiejkolwiek formie, np. w formie jednolitego dokumentu.
Paweł Sendrowski
Radca prawny
