Zgodnie z art. 90 ust 1 pzp, jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu.
Natomiast art. 90 ust. 1a pkt 1
wskazuje w jakiej sytuacji wezwanie takie jest obowiązkowe,
tj. w przypadku gdy cena całkowita oferty jest niższa o co najmniej 30% od
wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług,
ustalonej przed wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 lub
średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert.
Zamawiający często bezkrytycznie stosują się do wskazanego w tym przepisie obowiązku i wzywają wykonawców do stosownych wyjaśnień. Tymczasem końcowy fragment przepisu art. 90 ust. 1a pkt 1 pzp stanowi, że wezwania można zaniechać, jeżeli rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają wyjaśnienia.
Ponieważ ustawodawca takich okoliczności nie zdefiniował, z pomocą przychodzi orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej. Można w tym zakresie przytoczyć następujące orzeczenia:
- KIO 1968/18: Z sytuacją, gdy
zamawiający może nie korzystać z procedury żądania od wykonawców wyjaśnień,
jeżeli wskazane rozbieżności wynikają z okoliczności oczywistych, które nie
wymagają wyjaśnienia, będziemy mieli do czynienia przykładowo wówczas, gdy
wartość zamówienia ustalona przez zamawiającego przed wszczęciem postępowania
została ustalona na znacząco wyższym poziomie (przeszacowana) niż wynikałoby to
z realiów rynkowych,
a złożone w postępowaniu oferty potwierdzają tę sytuację.
- KIO 1307/20: W niniejszej
sprawie Izba podzieliła stanowisko zamawiającego, że mamy do czynienia z takim
właśnie wyjątkiem. Należy zwrócić uwagę, że wartość szacunkowa zamówienia
powiększona o należny podatek od towarów i usług wyniosła 390.000,00 zł, zaś w
postępowaniu zostały złożone dwie oferty i każda z nich miała cenę niższą o
ponad 30% od ww. wartości. Powyższa sytuacja pozwala na uznanie, że rozbieżność
pomiędzy ceną oferty przystępującego, której dotyczy zarzut odwołania, a
wartością szacunkową powiększoną o VAT, wynika
z okoliczności oczywistych nie wymagających wyjaśnienia. Tą oczywistą okolicznością jest fakt, że to wartość szacunkowa zamówienia powiększona o VAT została zawyżona. Powyższe dodatkowo potwierdza okoliczność, że cena oferty przystępującego była tylko o 10% niższa od średniej arytmetycznej ofert. Zatem w niniejszym postępowaniu ceny ofert, w tym cena oferty przystępującego, były realne, natomiast zamawiający „przeszacował” wartość zamówienia. Tym samym w przedmiotowym postępowaniu ziściła się przesłanka, o której mowa w art. 90 ust. 1a pkt 1 ustawy Pzp zwalniająca zamawiającego z obowiązku wezwania przystępującego do złożenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny. W konsekwencji nie zachodzi także podstawa do stwierdzenia, że cena oferty przystępującego jest ceną rażąco niską.
