Zgodnie z art. 25a ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych z 29.01.2004 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm. oraz z 2016 r. poz. 831 i 996) – dalej p.z.p. do oferty wykonawca dołącza aktualne na dzień składania ofert oświadczenie w zakresie wskazanym przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia potwierdzające, że wykonawca nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postępowaniu. Jeżeli natomiast wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 p.z.p., oświadczenie, o którym mowa w ust. 1, wykonawca składa w formie jednolitego dokumentu (tzw. „JEDZ”).

W tym miejscu pojawia się pytanie, co w sytuacji w której złożone oświadczenie o spełnianiu warunków oraz nie podleganiu wykluczeniu (składane również w formie JEDZ) zawiera błędy lub jest niekompletne? Jaką zamawiający powinien zastosować procedurę?

Stosownie do treści art. 26 ust. 3 p.z.p., jeżeli wykonawca nie złożył oświadczenia, o którym mowa w art. 25a ust. 1 p.z.p., oświadczeń lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1 p.z.p., lub innych dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia postępowania, oświadczenia lub dokumenty są niekompletne, zawierają błędy lub budzą wskazane przez zamawiającego wątpliwości, zamawiający wzywa do ich złożenia, uzupełnienia lub poprawienia lub do udzielania wyjaśnień w terminie przez siebie wskazanym, chyba że mimo ich złożenia, uzupełnienia lub poprawienia lub udzielenia wyjaśnień oferta wykonawcy podlega odrzuceniu albo konieczne byłoby unieważnienie postępowania.

Zatem zanim zamawiający wezwie wykonawcę, którego ofertę ocenił najwyżej, w trybie art. 26 ust. 1 lub 2 p.z.p. do złożenia w wyznaczonym terminie aktualnych na dzień złożenia oświadczeń lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1 p.z.p. powinien doprowadzić do sytuacji, której oświadczenie o spełnianiu warunków lub niepodleganiu wykluczeniu jest kompletne i prawidłowe.

Na marginesie wskazać należy, że oświadczenie, o którym mowa w art. 25a ust. 1 lub 2 p.z.p. powinno zawierać jedynie informacje w zakresie wskazanym przez zamawiającego i tylko w tym obszarze pozostaje w kręgu jego zainteresowań. Dlatego zamawiający nie ma podstaw do żądania od wykonawcy uzupełnienia lub poprawienia ww. oświadczenia w zakresie przez siebie niewymaganym, nawet jeśli informacje zawarte w oświadczeniu wykonawcy są błędne czy niekompletne. Tym samym ewentualne dodatkowe elementy oświadczenia, niemające znaczenia dla określonych przez zamawiającego warunków udziału w postępowaniu, kryteriów selekcji czy braku podstaw do wykluczenia, nie powinny mieć znaczenia dla zastosowania procedury z art. 26 ust. 3 p.z.p.

Jednocześnie należy zauważyć, że w przypadku tzw. „procedury odwróconej” (art. 24aa p.z.p.) przepis z art. 26 ust. 3 p.z.p. będzie miał zastosowanie w odniesieniu do braku, niekompletności czy błędów dotyczących oświadczenia, o którym mowa art. 25a ust. 1 p.z.p., jedynie do wykonawcy, którego oferta została oceniona jako najkorzystniejsza. W sytuacji gdy wykonawca ten do oferty nie dołączy ww. oświadczenia, bądź też złoży oświadczenie, które jest niekompletne lub zawiera błędy, zamawiający wezwie tego wykonawcę w trybie przewidzianym w art. 26 ust. 3 p.z.p. do jego uzupełnienia, ale dopiero na etapie, gdy ustali, która z ofert jest najwyżej oceniona. Powyższe wynika z celu przyświecającego regulacji art. 24aa p.z.p., który to cel sprowadza się do maksymalnego przyspieszenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz jego odformalizowania.

Co ważne, Urząd Zamówień Publicznych w swoich opiniach wyraźnie podkreśla, że niezależnie od zmiany treści art. 26 ust. 3 p.z.p. (po nowelizacji przepisów p.z.p.) nie uległ zmianie sposób rozumienia tego przepisu. Aktualne pozostaje stanowisko Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych i orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej sprzed nowelizacji zakresie dopuszczalności tylko jednokrotnego wzywania wykonawcy o konkretny brakujący lub nieprawidłowy lub niepotwierdzający spełniania warunku udziału w postępowaniu (brak podstaw do wykluczenia, spełniania kryteriów selekcji) dokument. Potwierdza to m.in. wyrok KIO z dnia 9 sierpnia 2017 roku (KIO 1510/17), w którym to Izba stwierdza, że poprawienie dokumentu na podstawie art. 26 ust. 3 p.z.p. może mieć miejsce jednokrotnie. Jeśli po zastosowaniu ww. procedury, konkretny dokument nadal nie potwierdza, że spełniony został warunek udziału w postępowaniu lub brak jest podstaw do wykluczenia – wykonawca taki podlega wykluczeniu z postępowania w oparciu o właściwą podstawę prawną z art. 24 p.z.p.

Oczywiście niniejsza zasada nie zostaje naruszona w przypadku, gdy zamawiający w trybie art. 26 ust. 3 p.z.p. wezwie wykonawcę do uzupełniania braków w zakresie złożonego oświadczenia o spełnianiu warunków lub braku podstaw do wykluczenia (lub JEDZ), a następie po zastosowaniu wezwania w trybie art. 26 ust. 1 lub 2 p.z.p. zamawiający wezwie wykonawcę do uzupełnienia złożonych oświadczeń lub dokumentów (w przypadku gdy zawierają one braki) na podstawie art. 26 ust. 3 p.z.p. W takiej bowiem sytuacji zamawiający nie wzywa ponownie do uzupełnienia tego samego dokumentu. 

Na zakończenie warto zwrócić uwagę na wyrok KIO z dnia 10 stycznia 2017 roku (KIO 172/17), w którym to Izba stwierdza, że  z art. 26 ust. 3 p.z.p. wynika bezwzględny obowiązek zamawiającego wezwania wykonawcy i zamawiający nie zostaje zwolniony z tego obowiązku nawet w przypadku, gdy wykonawcy w okresie pomiędzy składaniem ofert a wyborem najkorzystniejszej oferty samodzielnie przesyłają zamawiającemu dokumenty lub oświadczenia. Dotyczy to również oświadczeń, o których mowa w art. 25a p.z.p., w tym JEDZ. Ustawodawca w art. 26 ust. 3 p.z.p. wskazał enumeratywnie sytuacje, w których zamawiający może pominąć wezwanie wykonawcy do uzupełnienia oświadczeń lub dokumentów, a dotyczą one jedynie okoliczności, gdy konieczne byłoby unieważnienie postępowania lub oferta wykonawcy, mimo złożenia oświadczeń lub dokumentów, podlegałaby odrzuceniu.

Paweł Sendrowski

Radca prawny, wspólnik zarządzający w Wielkopolskiej Grupie Prawniczej