Wprowadzony do ustawy Prawo
zamówień publicznych (pzp)nowelizacją
z czerwca 2016 roku rozdział 6 działu III pn. „Zamówienia na usługi społeczne i
inne szczególne usługi” cieszy się coraz większym zainteresowaniem ze strony
zamawiających, którzy coraz częściej i śmielej stosują jego postanowienia,
prowadząc postępowanie, przedmiotem którego ma być wyłonienie wykonawcy danych usług
społecznych. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że postępowania na usługi
społeczne, stosownie do treści art. 138g ust. 1 pzp, dotyczą zamówień o
wartości równej lub przekraczającej równowartość kwoty 750.000 euro (1.000.000
w przypadku zamówień sektorowych), a zatem znacznej (w porównaniu np. do
najczęściej występującego tzw. progu unijnego
dotyczącego wartości usług w zamówieniach publicznych, wynoszącego 221.000 euro).
W praktyce natomiast sięganie do przepisów rozdziału 6 działu III
pzp bardzo często ma zastosowanie w sytuacji, gdy zamówienie ma wartość niższą
niż kwoty wskazane w art. 138g ust. 1 pzp, a więc jeśli jest taka wola po
stronie zamawiającego (przepis stanowi, że zamawiający „może” udzielić
zamówienia stosując uproszczony tryb) stosuje się do niego reguły wyznaczone
treścią przepisu art. 138o ust. 2-4 pzp. W ich świetle niewątpliwie mamy do
czynienia ze znacznym uproszczeniem i odformalizowaniem postępowania, co
związane jest przede wszystkim
z charakterem usług społecznych.
Na tym tle rodzi się po stronie zamawiających, jak i wykonawców szereg pytań i wątpliwości dotyczących wzajemnych relacji obowiązujących przepisów pzp oraz koniecznych lub możliwych do zastosowania rozwiązań proceduralnych charakterystycznych dla poszczególnych trybów udzielania zamówień zgodnie z ustawą pzp.
Niniejsze opracowanie ma na celu wyjaśnienie najczęściej pojawiających się w toku stosowania art. 138o pzp wątpliwości.
W pierwszej kolejności wypada podkreślić, że zamówienia na usługi społeczne sensu stricto zostały zdefiniowane w art. 138g ust. 1 pzp, jako zamówienia o wartości równej lub przekraczającej równowartość kwoty 750.000 euro (1.000.000 w przypadku zamówień sektorowych). Wszystkie zatem przepisy rozdziału 6 działu III pzp (wyłączywszy będący przedmiotem niniejszego opracowania art. 138o pzp), dotyczą zamówień o wartości równej co najmniej wskazanym progom. To z kolei prowadzi do wniosku, że w procedurze udzielania zamówień na podstawie art. 138o pzp zamawiający zobowiązany jest stosować wyłącznie reguły wskazane w ust. 2-4 tego przepisu (z pominięciem całej pozostałej materii pzp), a więc:
- przejrzysty, obiektywny i niedyskryminujący sposób udzielenia zamówienia,
- zamieszczenie na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, a jeżeli nie ma strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, na stronie internetowej, ogłoszenie o zamówieniu, które zawiera informacje niezbędne z uwagi na okoliczności jego udzielenia, w szczególności:
1) termin składania ofert uwzględniający czas niezbędny do przygotowania i złożenia oferty;
2) opis przedmiotu zamówienia oraz określenie wielkości lub zakresu zamówienia;
3) kryteria oceny ofert.
- zamieszczenie na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, a jeżeli nie ma strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej na stronie internetowej, informacji o udzieleniu zamówienia (z podaniem nazwy albo imię i nazwisko podmiotu, z którym zawarto umowę w sprawie zamówienia publicznego) albo informacji o nieudzieleniu zamówienia
Szczególnej uwagi wymaga stosowanie w praktyce wskazanych wyżej w pkt 1 trzech zasad: przejrzystości, obiektywności oraz niedyskryminacji.
Warto odnieść się do art. 7 pzp, gdzie określono podstawowe, ustawowe zasady udzielania zamówień publicznych: uczciwa konkurencja, równe traktowanie wykonawców, proporcjonalność i przejrzystość. Ponadto wskazano na to, aby czynności związane z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia wykonywały osoby zapewniające bezstronność i obiektywizm.
Podobnie przedstawia się katalog zasad udzielania zamówień na usługi społeczne sensu stricto, który został określony w art. 138k pzp. Zgodnie z tym przepisem zamawiającego obowiązują reguły konkurencji, równego traktowania, proporcjonalności i przejrzystości, a dodatkowo konieczność uwzględnienia przepisów art. 17 i 18 pzp.
Z powyższego porównania wyłania się wniosek, że ustawodawca, w przypadku udzielania zamówień na podstawie art. 138o pzp łagodzi w dość znacznym stopniu charakterystyczne dla ustawy pzp reguły udzielania zamówień publicznych. W szczególności wskazać można na brak konieczności zachowania uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców. Ustawodawca zastąpił te reguły zasadą niedyskryminacji oraz obiektywizmu. Przyjąć zatem należy, że w analizowanych postępowaniach prowadzonych w oparciu o art. 138o pzp, może dochodzić do pewnych naruszeń zasad uczciwej konkurencji, czy równego traktowania wykonawców, byle tylko przekroczenia tych reguł nie były na tyle znaczne, żeby można je kwalifikować jako dyskryminację. Podobnie zamawiający uprawniony jest do braku dochowania zasady proporcjonalności. Natomiast postępowanie musi być bezwzględnie prowadzone w sposób przejrzysty i obiektywny.
To właśnie właściwa interpretacja powyższych reguł wydaje się być kluczowa dla przeprowadzenia postępowania na podstawie art. 138o pzp w sposób zgodny z przepisami.
