- Uzupełnianie dokumentów
Na wykonawcy ciąży obowiązek udzielenia wyczerpującej odpowiedzi na otrzymane wezwanie w zakreślonym w nim terminie. Ewentualne niedochowanie tego obowiązku, czy to przez brak odpowiedzi w ogóle, odpowiedź niepełną, czy też poprzez niedotrzymanie wyznaczonego terminu, grozi wykonawcy poważnymi konsekwencjami w postaci wykluczenia z postępowania (na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 12 pzp) lub utraty wadium (zgodnie z art. 46 ust. 4a pzp).
Kilka słów poświęcić
należy nierzadko występującym sytuacjom, kiedy to wykonawca z własnej
inicjatywy, tj. bez wezwania ze strony zamawiającego, składa dokument lub
oświadczenie w postępowaniu, czyniąc to na etapie, w którym winien być o to
uprzednio wezwany przez Zamawiającego w trybie art. 26 ust. 3 pzp. Z punktu
widzenia brzmienia analizowanego przepisu, wydaje się to niedopuszczalne,
dokumenty
i oświadczenia bowiem winny być składane na wezwanie zamawiającego, która to
czynność została dla niego zastrzeżona przepisami. Podnoszona jest jednak
argumentacja wskazująca na to, że żaden
z przepisów pzp nie daje zamawiającemu podstawy do zwrotu złożonego dokumentu
lub oświadczenia
i jednocześnie brak jest regulacji, która zabraniałaby weryfikację przez
zamawiającego dokumentów złożonych w takim trybie. Rozumowanie to wydaje się
słuszne, jako zmierzające do odformalizowania postępowania i jego
przyspieszenia w określonych przypadkach (kiedy to złożone „samodzielnie” przez
wykonawcę dokumenty lub oświadczenia okazują się kompletne i prawidłowe).
Pomijanie jednak czynności wezwania przez zamawiającego wykonawcy na podstawie
art. 26 ust. 3 pzp obarczone jest sporym ryzykiem związanym z brakiem
wyczerpania całości procedury przewidzianej ustawą. Działanie tego rodzaju może
też doprowadzić (w określonych okolicznościach) do nierównego potraktowania
wykonawców lub do naruszenia zasady jednokrotnego wezwania (por. wyrok KIO z
dnia 4 marca 2015 r., KIO 245/15). Z uwagi na powyższe większość orzeczeń
Krajowej Izby Odwoławczej zapadłych w analizowanym stanie faktycznym, opowiada
się zdecydowanie za koniecznością stosowania wezwania z art. 26 ust. 3 pzp, bez
względu na samowolnie podjęte działania przez wykonawcę (por. wyroki KIO: z
dnia 2 lutego 2015, KIO 61/15, z dnia 11 lipca 2016r. KIO 1122/16 ).
Pewnym rozwiązaniem
pośrednim, które wydaje się bezpieczne dla zamawiającego, zgodne
z przepisami, a jednocześnie pozwala na uniknięcie zbędnego formalizmu w
określonych przypadkach, jest zwrócenie się do wykonawcy, który samodzielnie
(tj. bez wezwania ze strony zamawiającego) uzupełnił dokumenty objęte
dyspozycją art. 26 ust. 3 pzp, ze standardowym wezwaniem, z jednoczesnym
zastrzeżeniem w jego treści, że zamawiający uzyskał określone dokumenty i na
wyraźne oświadczenie wykonawcy w tym przedmiocie będzie je traktował jako
złożone w odpowiedzi na wezwanie. Oczywiście tego rodzaju działanie nie może
powodować naruszenia zasady jednokrotnego wezwania i uzupełniania dokumentów na
podstawie art. 26 ust. 3 pzp.
Z zagadnieniem uzupełniania oświadczeń i dokumentów na wezwanie zamawiającego ściśle wiąże się kwestia ich aktualności. Wypada wspomnieć, że z brzmienia art. 26 ust. 3 pzp sprzed jego ostatniej nowelizacji, wynika jednoznacznie, że „złożone na wezwanie zamawiającego oświadczenia i dokumenty powinny potwierdzać spełnianie przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu oraz spełnianie przez oferowane dostawy, usługi lub roboty budowlane wymagań określonych przez zamawiającego, nie później niż w dniu, w którym upłynął termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo termin składania ofert.
Aktualna treść omawianego przepisu już takiego wymogu nie zawiera. Oznacza to, że – zgodnie z ideą nowelizacji pzp z roku 2016 – wykonawcy nie muszą już dysponować dokumentami dotyczącymi stanu na dzień upływu terminu składania ofert. W odpowiedzi na wezwanie z art. 26 ust. 3 pzp (podobnie z resztą jak ma to miejsce wobec wezwań z art. 26 ust. 1 i 2 pzp) składane mogą być dokumenty dotyczące aktualnej sytuacji podmiotowej wykonawcy. Z tego punktu widzenia obecnie, dla oceny aktualności oświadczeń lub dokumentów, istotne znaczenie ma data wyboru najkorzystniejszej oferty, a nie dzień, w którym upłynął termin składania ofert (por. np. wyrok KIO z dnia 1 marca 2018 r., KIO 280/18, w którym wskazano, że: w aktualnym stanie prawnym nie ma zobowiązania do przedstawiania dokumentów dotyczących braku podstaw do wykluczenia (w tym m.in. informacji z KRK) z datą sprzed składania ofert lub nawet z datą po składaniu ofert ale z wprost określonym stanem faktycznym dotyczącym daty składania ofert. Wystarczające jest obecnie przedstawienie aktualnego na dzień złożenia dokumentu z datą po dniu składania wniosków, z poświadczeniem stanu faktycznego na dzień wystawienia dokumentu, o ile zachowuje on swą aktualność na dzień składania wniosków (tu ofert) rozumianą jako brak sprzeczności treściowej z oświadczeniem składanym wstępnie w ramach JEDZ).
Wspomnieć także wypada,
że w określonych sytuacjach wykonawca zwolniony jest z obowiązku dostarczania
oświadczeń lub dokumentów. Zgodnie z treścią art. 26 ust. 6: wykonawca nie jest obowiązany do złożenia
oświadczeń lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa w art.
25 ust. 1 pkt 1 i 3, jeżeli zamawiający posiada oświadczenia lub dokumenty
dotyczące tego wykonawcy lub może je uzyskać za pomocą bezpłatnych i
ogólnodostępnych baz danych,
w szczególności rejestrów publicznych w rozumieniu ustawy z
dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących
zadania publiczne (Dz. U. z 2017 r. poz. 570 oraz z 2018 r. poz. 1000, 1544 i
1669). Zwolnienie z obowiązku dostarczania wymaganych przez zamawiającego
oświadczeń lub dokumentów będzie dotyczyło zatem dwóch rodzajów sytuacji:
- gdy zamawiający posiada już określone
oświadczenia lub dokumenty objęte wezwaniem (np.
w związku z prowadzonym uprzednio postępowaniem, w którym brał udział ten sam wykonawca) – dotyczyć to będzie jednak wyłącznie oświadczeń lub dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji i brak podstaw wykluczenia, oraz - gdy zamawiający może je uzyskać z bezpłatnych i ogólnodostępnych baz danych, co w praktyce dotyczy przede wszystkim informacji z Krajowego Rejestru Sądowego oraz Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Warto jednak
podkreślić, że stosownie do przepisu § 10 ust. 1 i 2 Rozporządzenia
Ministra Rozwoju
z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać
zamawiający od wykonawcy w postępowaniu o udzielenie zamówienia, wykonawca ma obowiązek wskazania tych oświadczeń lub
dokumentów.
Jeżeli w ocenie wykonawcy, przesłane mu wezwanie w trybie art. 26 ust. 3 pzp jest bezpodstawne, powinien skorzystać ze środków ochrony prawnej przewidzianych przepisami ustawy pzp.
Mikołaj Maźwa,
radca prawny, wspólnik w kancelarii Wielkopolska Grupa Prawnicza
Sprawdź pozostałe artykuły tego autora na naszym blogu -> KLIKNIJ
