Zgodnie z art. 91 ust.2 Pzp kryteriami oceny ofert są cena lub koszt albo cena lub koszt i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności:
1) jakość, w tym parametry techniczne, właściwości estetyczne i funkcjonalne;
2) aspekty społeczne, w tym integracja zawodowa i społeczna osób, o których mowa w art. 22 ust. 2, dostępność dla osób niepełnosprawnych lub uwzględnianie potrzeb użytkowników;
3) aspekty środowiskowe, w tym efektywność energetyczna przedmiotu zamówienia;
4) aspekty innowacyjne;
5) organizacja, kwalifikacje zawodowe i doświadczenie osób wyznaczonych do realizacji zamówienia, jeżeli mogą mieć znaczący wpływ na jakość wykonania zamówienia;
6) serwis posprzedażny oraz pomoc techniczna, warunki dostawy, takie jak termin dostawy, sposób dostawy oraz czas dostawy lub okres realizacji.
Przechodząc do analizy problemu czy wizja lokalna może stanowić kryterium oceny ofert, kluczowe będzie określenie jaką funkcję pełni wizja lokalna.
Koncepcja wizji lokalnej ujęta została w art. 9a ust. 2 Pzp, gdzie regulacja wskazuje iż przypadku gdy oferty mogą zostać złożone jedynie po odbyciu przez wykonawcę wizji lokalnej albo po sprawdzeniu przez niego dokumentów niezbędnych do realizacji zamówienia, zamawiający wyznacza terminy składania ofert z uwzględnieniem czasu niezbędnego do zapoznania się przez wykonawców z informacjami koniecznymi do przygotowania oferty, z tym że terminy te muszą być dłuższe od minimalnych terminów składania ofert określonych w ustawie.
Tym samym wizja lokalna jak wskazuje powyżej przytoczony przepis zrównoważona została przez ustawodawcę co do funkcji i celu do sytuacji sprawdzenia dokumentów niezbędnych do realizacji zamówienia znajdujących się w zasobach zamawiającego, które jednocześnie nie zostały udostępnione szerszemu gronu wykonawcom ze względu np. na zły stan dokumentacji lub jej obszerność.
Nie może ona stanowić aspektu cennego w rozumieniu art.91 ust.2 Pzp, stanowiąc kryterium oceny ofert. Ponadto kryterium tego typu nie spełnia wymogu podstawowego, nie jest odniesione ani bezpośrednio ani pośrednio do przedmiotu zamówienia.
Wskazuje jedynie na wykonanie pewnych czynności przez wykonawcę, które mogą mieć wpływ na sporządzenie przez niego oferty przetargowej ale odnoszą się raczej do ryzyk prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności i składanego przez niego oświadczenia woli.
W aktualnym stanie prawnym wizja lokalna nie stanowi elementu obligatoryjnego jedynie rekomendacje ustanowione przez zamawiającego, tak więc wykonawca bez odbycia wizji lokalnej może skutecznie złożyć ofertę w postępowaniu przyjmując na siebie jako przedsiębiorca ryzyka z przy ewentualności realizacji umowy o zamówienie publiczne.
Wizja lokalna nie może także zastępować lub stanowić uzupełnienie braków opisu przedmiotu zamówienia, może co najwyżej mieć charakter pomocniczy dla wykonawców, którzy na tej podstawie mogą samodzielnie ustalić stan faktyczny terenu budowy, miejsca dostawy, montażu lub świadczenia usług.
Ustanowienie kryterium oceny dotyczące wizji lokalnej jest sprzeczne z wymogiem art. 91 ust. 2 Pzp, wizja lokalna jest czynnością dokonywana przed złożeniem oferty na zasadzie szczegółowego zapoznania się ze stanem faktycznym dla danego rodzaju zamówienia.
Jako rozwiązanie ciekawe i zgoła odmienne od aktualnego stanu rzeczy jest ustanowienie w nowej ustawie z dnia 11 września 2019r. Prawo zamówień publicznych jako elementu warunkującego skuteczność złożonej oferty. Koncepcja ta w sposób zasadniczo odmienny traktuje przedmiot wizji lokalnej określany dotychczas zarówno w przepisie ustawy Pzp jaki i orzecznictwie jako element pomocniczy.
Tak więc w myśl art. 131.ust.2 nowej ustawy Pzp w przypadku, gdy zamawiający przewiduje możliwość albo, jeżeli jest to konieczne ze względu na specyfikę przedmiotu zamówienia, wymaga złożenia oferty po:
1) odbyciu przez wykonawcę wizji lokalnej lub
2) sprawdzeniu przez wykonawcę dokumentów niezbędnych do realizacji zamówienia dostępnych na miejscu u zamawiającego
wyznacza terminy składania ofert z uwzględnieniem czasu niezbędnego do zapoznania się przez wykonawców z informacjami koniecznymi do przygotowania oferty, z tym że terminy te muszą być dłuższe od ustawowych terminów minimalnych, o ile są one określone.
Zaś finalnie art.266 ust.1 pkt. 18 nowej ustawy Pzp jednoznacznie ustawodawca wskazuje na odrzucenie oferty jeżeli została złożona bez odbycia wizji lokalnej lub bez sprawdzenia dokumentów niezbędnych do realizacji zamówienia dostępnych na miejscu u zamawiającego, w przypadku gdy zamawiający tego wymagał w dokumentach zamówienia.