Żądanie oświadczeń lub dokumentów nieuregulowanych w p.z.p.
Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. 2018, poz. 1986 z późn.zm.), zwanej dalej p.z.p.: w postępowaniu o udzielenie zamówienia zamawiający może żądać od wykonawców wyłącznie oświadczeń lub dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia postępowania. Oświadczenia lub dokumenty potwierdzające:
1) spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji,
2) spełnianie przez oferowane dostawy, usługi lub roboty budowlane wymagań określonych przez zamawiającego,
3) brak podstaw wykluczenia – zamawiający wskazuje w ogłoszeniu o zamówieniu, specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub zaproszeniu do składania ofert.
Z analizy przywołanej regulacji ustawy prawo zamówień publicznych wynika, że zamawiający winien żądać od wykonawców jedynie tych oświadczeń i dokumentów, które są niezbędne do przeprowadzenia postępowania.
Rodzaje dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, okres ich ważności oraz formy, w jakich dokumenty te mogą być składane określa aktualnie rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w postępowaniu o udzielenie zamówienia (Dz.U. z 2016, poz. 1126 z późn. zm.), zwane dalej rozporządzeniem w sprawie dokumentów. W myśl § 2 ust. 4 pkt. 9 i 10 w/w rozporządzenia: W celu potwierdzenia spełniania przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji dotyczących zdolności technicznej lub zawodowej, zamawiający może żądać następujących dokumentów: (…) 9) oświadczenia na temat wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wykonawcy lub kadry kierowniczej wykonawcy; 10) wykazu osób, skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia publicznego, w szczególności odpowiedzialnych za świadczenie usług, kontrolę jakości lub kierowanie robotami budowlanymi, wraz z informacjami na temat ich kwalifikacji zawodowych, uprawnień, doświadczenia i wykształcenia niezbędnych do wykonania zamówienia publicznego, a także zakresu wykonywanych przez nie czynności oraz informacją o podstawie do dysponowania tymi osobami.
Wzajemna relacja przywołanych wyżej przepisów ustawy p.z.p. prowadzi do kilku zasadniczych wniosków. Po pierwsze żądanie dokumentów wymienionych m.in. § 2 ust. 4 rozporządzenia w sprawie dokumentów jest ściśle skorelowane z postawionymi przez Zamawiającego w dokumentacji postępowania (stosownie do art. 25 ust. 1 pkt. 1 p.z.p.) warunkami i wymaganiami. Taki wniosek wynika m.in. z orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 26 lutego 2018 r., KIO 246/18, w uzasadnieniu którego stwierdzono że: „Nie jest dopuszczalną sytuacja, że zamawiający nie opisze warunku udziału w postępowaniu, lecz żąda dokumentów bądź oświadczeń. Nie byłoby bowiem wiadomo, co takie dokumenty lub oświadczenia miałyby potwierdzać, a ponadto nie można by było ich uznać za niezbędne do przeprowadzenia postępowania. Nie jest również dopuszczalna sytuacja, w której treść warunku miałaby być przez wykonawców biorących udział w postępowaniu wyinterpretowana z żądania przedstawienia dokumentu, bądź z innych postanowień SIWZ, czy ogłoszenia o zamówieniu.” Zbliżony pogląd został wyrażony w uchwale KIO z dnia 31 stycznia 2018 r., KIO/KU 3/18, w której uzasadnieniu skład orzekający zauważył, że: „Zgodnie z art. 25 ust. 1 p.z.p. w postępowaniu o udzielenie zamówienia Zamawiający może żądać od wykonawców wyłącznie oświadczeń lub dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia postępowania. Z naruszeniem tego przepisu mamy zatem do czynienia w sytuacji, w której Zamawiający żąda od wykonawców oświadczeń lub dokumentów w zakresie przekraczającym granice zakreślone przez ustawodawcę w treści przepisu art. 25 ust. 1 p.z.p., tj. gdy żądane oświadczenia lub dokumenty nie są niezbędne do przeprowadzenia konkretnego postępowania o udzielenie zamówienia.”
Jeżeli zamawiający postawił warunek udziału w postępowaniu w postaci konieczności dysponowania przez wykonawcę osobami posiadającymi wymienione przez zamawiającego doświadczenie, wykształcenie i kwalifikacje zawodowe – to na potwierdzenie spełniania tego warunku winien żądać wykazu osób, o którym mowa w § 2 ust. 4 pkt 10 w/w rozporządzenia, w którym powinny zostać umieszczone m.in. informacje skorelowane z postawionymi warunkami udziału w postępowaniu w zakresie kwalifikacji zawodowych, uprawnień i doświadczenia tych osób. Co do zasady wykonawcy nie mają obowiązku umieszczania w wykazie osób informacji, które nie służą wykazaniu spełniania warunków sformułowanych przez zamawiającego w dokumentacji postępowania.
Ponadto można spotkać się również z poglądem doktryny, że żądanie oświadczenia, o którym mowa w § 2 ust. 4 pkt 9 rozporządzenia w/s dokumentów, jest uprawnione gdy zamawiający określa w postępowaniu wymóg posiadania odpowiedniego wykształcenia i konkretnych kwalifikacji zawodowych odnoszących się do samego wykonawcy lub jego kadry kierowniczej, stosownie do art. 22d ust. 1 p.z.p. Wymóg złożenia takiego oświadczenia nie jest uzasadniony w sytuacji formułowania warunków udziału w postępowaniu odnoszących się do pozostałej kadry Wykonawcy wymaganej w dokumentacji postępowania.
Ponadto wobec aktualnego brzmienia w § 2 ust. 4 pkt 9 rozporządzenia w/s dokumentów zamawiający może żądać oświadczenia na temat wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wykonawcy lub kadry kierowniczej wykonawcy. Obecne brzmienie rozporządzenia w/s dokumentów nie uprawnia do żądania oświadczenia wykonawcy odnoszącego się do osób, które będą uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia na temat posiadania wymaganych uprawnień, jeżeli przepisy ustawy nakładają obowiązek posiadania takich uprawnień. Możliwość żądania od wykonawców oświadczenia o takiej treści była dopuszczalna na mocy uprzednio obowiązującego Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz.U. z 2013, poz.231) (por. §1 ust. 1 pkt. 8 w/w rozporządzenia), które zostało uchylone 28 lipca 2016 r., co dodatkowo podważa zasadność żądania przez zamawiającego od wykonawców wspomnianego oświadczenia.
W tym stanie rzeczy wykonawca, który nie złożył oświadczenia o treści wymaganej przez zamawiającego w SIWZ, którego według aktualnego brzmienia przepisów ustawy prawo zamówień publicznych oraz rozporządzenia w sprawie dokumentów zamawiający nie mógł oczekiwać, nie może być z tego powodu wykluczony z postępowania na podstawie art. 24 ust. 1 pkt. 12 p.z.p., a tym samym jego oferta nie może być traktowana jako odrzucona stosownie do art. 24 ust. 4 p.z.p. W myśl art. 24 ust. 1 pkt. 12 p.z.p.: Z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się wykonawcę, który nie wykazał spełniania warunków udziału w postępowaniu lub nie został zaproszony do negocjacji lub złożenia ofert wstępnych albo ofert, lub nie wykazał braku podstaw wykluczenia.
Taki wniosek wynika m.in. z uzasadnienia orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 5 lipca 2017 r., KIO 1276/17, w którym zauważono, że: „Z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego należy wykluczyć wykonawcę, który nie wykazał spełniania warunków udziału w postępowaniu, sformułowanych przez zamawiającego. Zatem, ocena możliwości ubiegania się o udzielenie zamówienia następuje w oparciu o warunki udziału w postępowaniu, które przez zamawiającego zostały wyartykułowane. Spełniać bowiem można tylko taki warunek, który został opisany, skonkretyzowany. W przypadku zaś niesformułowania warunku udziału w postępowaniu niemożliwa jest ocena jego spełniania, a w konsekwencji stwierdzenie, że wykonawcę należy wykluczyć z postępowania z powodu niespełniania warunku udziału w nim.”
Skoro brak jest podstaw do wykluczenia takiego wykonawcy, to jego oferty tym bardziej nie sposób traktować jako odrzuconej na podstawie art. 24 ust. 4 p.z.p.
Bartosz Kozłowski,
radca prawny, wspólnik w kancelarii Wielkopolska Grupa Prawnicza
Sprawdź poprzedni artykuł tego autora -> KLIKNIJ TU