Zgodnie z art. 139 pzp do umów w sprawach zamówień publicznych, zwanych dalej „umowami”, stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.
W dalszych przepisach ustawy pzp znajdziemy wprowadzone przez ustawodawcę do porządku prawnego, szczególne podstawy do rozwiązania umowy przez Zamawiającego albo nawet odstąpienia od niej. Może do tego dojść w następujących przypadkach:
- W razie zaistnienia istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy lub dalsze wykonywanie umowy może zagrozić istotnemu interesowi bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwu publicznemu, zamawiający może odstąpić od umowy w terminie 30 dni od dnia uzyskania wiadomości o tych okolicznościach (art. 145 ust. 1 pzp). W takim wypadku wykonawcy należy się wynagrodzenie wyłącznie za wykonanie części umowy (art. 145 ust. 2 pzp).
Ponadto, zgodnie z art. 145a pzp, zamawiający może rozwiązać umowę jeżeli:
- zmiana umowy została dokonana z naruszeniem art. 144 ust. 1-1b, 1d i 1e pzp;
- wykonawca w chwili zawarcia umowy podlegał wykluczeniu z postępowania na podstawie art. 24 ust. 1 pzp;
- Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, w ramach procedury przewidzianej w 258 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, że państwo polskie uchybiło zobowiązaniom, które ciążą na nim na mocy Traktatów, dyrektywy 2014/24/UE i dyrektywy 2014/25/UE, z uwagi na to, że zamawiający udzielił zamówienia z naruszeniem przepisów prawa Unii Europejskiej.
W przypadku rozwiązania w oparciu o którąś z wymienionych przesłanek, wykonawcy również należy się wynagrodzenie za realizację wyłącznie części umowy (art. 145b pzp).
Niezależnie od powyższych przypadków wskazać należy, że zgodnie z zasadą swobody umów, ustanowioną przepisami kc (art. 353(1)), rozwiązanie umowy o zamówienie publiczne będzie możliwe również na podstawie wprowadzonych do wzoru umowy postanowień, a także na zasadzie porozumienia (zgodnej woli) stron i to niezależnie od tego, czy okoliczność taka została w treści umowy przewidziana. Takie stanowisko zajęła Krajowa Izba Odwoławcza między innymi w wyroku z dnia 4 lutego 2010 roku (KIO/UZP 1876/09; KIO/UZP 1881/09; KIO/UZP 1883/09), w którym czytamy:
Przyznane przez ustawodawcę w art. 145 ust. 1 p.z.p. prawo do odstąpienia przez zamawiającego od umowy nie wyklucza możliwości rozwiązania umowy o zamówienie publiczne na zasadzie swobody umów. Wypowiedzenie umowy o zamówienie publiczne (umowy zawartej na czas określony) będzie możliwe o tyle, o ile możliwość taka została przewidziana we wzorze umowy w sytuacji, gdy zajdą wskazane we wzorze umowy okoliczności uzasadniające wypowiedzenie albo do rozwiązania umowy dojdzie za porozumieniem stron.
Mikołaj Maźwa,
radca prawny, wspólnik w kancelarii Wielkopolska Grupa Prawnicza
